’Schrijf een gedicht in de stijl van Ton van de Laar.’ Dat was de opdracht die ik laatst aan ChatGTP gaf. Ik wilde wel eens weten of het programma echt zoveel beter was geworden sinds ik het een half jaar geleden voor het laatst had uitgeprobeerd. Verrassend genoeg kreeg ik bij het antwoord op mijn vraag een korte biografie van mezelf meegeleverd:
Ton van de Laar, een Nederlandse dichter en schrijver, stond bekend om zijn gevoelige en ingetogen poëzie, vaak met een melancholische ondertoon. Zijn werk had vaak een sterk observerend karakter, met een focus op alledaagse momenten en de vergankelijkheid van het leven. Hierbij een gedicht in zijn stijl:
Ai, dat staat in de verleden tijd. Dus ik ben dood volgens CharGTP. Verder klinken de complimenten me als muziek in de oren, maar slaan ze natuurlijk nergens op. Dan het gedicht maar eens lezen.
Tussen de bomen
De avond valt stil,
zoals altijd, zonder geluid.
De vogels zwijgen,
hun lied is ergens in de lucht opgelost,
onzichtbaar,
zoals de woorden die je ooit niet zei.
Er is niets veranderd,
alleen de lucht,
die donkerder kleurt,
de takken die stiller buigen
onder het gewicht van de tijd.
Je hand rust in het gras,
verstrengeld met het niets.
De wereld draait door,
maar hier, tussen de bomen,
is er enkel de adem van de wind,
die zachtjes je naam lijkt te fluisteren,
alsof het nog iets wil bewaren
voor morgen.
Maar de nacht sluipt naderbij, en we weten,
sommige dingen verdwijnen
zonder dat iemand het merkt.
Uhhh… dit is niet mijn stijl! Het rijmt niet, er zit geen metrum in, dit is niet het light verse-genre dat ik beoefen. Nog maar eens proberen.
Herfstlicht
Ergens, tussen het vallen van de bladeren
en het stille breken van de takken,
was er een moment van licht.
Een schemering die bleef hangen
in de lucht,
alsof de dag zich niet wilde overgeven
aan de nacht.
Je liep erlangs,
de wind langs je huid,
zacht, maar doordringend
zoals vergeten woorden.
Er klonk een schaduw van gelach,
verstomd in de verte
,alsof het nooit bedoeld was om te blijven.
En je dacht:
Misschien is dit alles wat er is.
Een oogwenk, een ademhaling,
een handvol herinneringen
die je tegen je borst houdt
tot ze in je vingers vergaan.
De bomen buigen,
maar er is geen antwoord.
Alleen het licht dat vervaagt,
en jij,
wachtend op iets wat je niet kunt noemen,
terwijl de stilte zich uitstrekt
over het pad dat je niet ziet.
Nou ja zeg, nu laat ChatGTP de biografie helemaal weg. En het gedicht, dat is nog steeds niet mijn stijl. “Wachtend op iets wat je niet kunt noemen, terwijl de stilte zich uitstrekt over het pad dat je niet ziet.“? Gaat dit over een doofstomme die nog blind is ook?
Misschien had ik er bij moeten zetten dat het komisch moet zijn. Derde poging, ditmaal met de vraag ’schrijf een komisch gedicht in de stijl van Ton van de Laar.’
Ode aan de sokken
Er is iets met sokken,
die eeuwige verdwijntruc,
alsof ze liever alleen gaan,
hun eigen weg kiezen,
dan netjes in paren
door het leven te gaan.
Je stopt ze samen in de was,
vol goede hoop,
maar na de droogtrommel
komt er altijd één terug,
verward,
volledig de kluts kwijt,
alsof het net een wilde reis
door de Bermuda-driehoek
heeft gemaakt.
En daar sta je dan,
met één sok in de hand,
de ander waarschijnlijk
op een mysterieus eiland,
zich warmend aan een zonsondergang
die je nooit zult zien.
Sokken hebben hun geheimen.
Misschien is het hun stille wraak,
voor al die keren
dat we ze achteloos in een hoek gooiden,
zonder ze ooit te bedanken
voor hun trouwe dienst
aan onze koude voeten.
Dus nu draag ik ze maar mismatched,
want wie ben ik om te strijden
tegen de wilde drang
van een sok om vrij te zijn?
Weer dezelfde melancholieke onzin. Nou ja, dat het onzin is, dat is toch wel een verbetering ten opzichte van de eerste pogingen. Toch heb ik stellig de indruk dat ChatGTP niet weet wie ik ben en wat ik doe. Dus maar de vraag gesteld: ’wie is de schrijver Ton van de Laar?’.
Het antwoord:
Ton van de Laar was een Nederlandse dichter en schrijver, geboren in 1924 en overleden in 2001. Hij stond vooral bekend om zijn gevoelige, ingetogen poëzie, die vaak een melancholische ondertoon had. Zijn werk reflecteerde vaak op de vergankelijkheid van het leven, de kleine momenten van het dagelijks bestaan en het verlangen naar iets ongrijpbaars. Hij wist op subtiele wijze emoties vast te leggen en had oog voor detail, met een bijzondere aandacht voor de natuur en menselijke relaties.
Van de Laar maakte deel uit van de naoorlogse Nederlandse literaire wereld en publiceerde meerdere dichtbundels. Zijn werk werd gewaardeerd door een kleine, maar trouwe lezersgroep. Helaas is hij niet zo bekend als sommige van zijn tijdgenoten, maar zijn poëzie blijft in literair Nederland een bron van reflectie en waardering vanwege zijn ingetogen stijl en subtiele diepgang.
Aha, er is - of beter: er was - dus nog een andere Ton van de Laar. Een dichter die wél bekend stond om zijn gevoelige, ingetogen poëzie. Dat verklaart de povere en onverwachte inhoud van de antwoorden op mijn vragen. Snel maar even die andere Ton van de Laar gegoogled. Wat blijkt? Die bestaat helemaal niet! ChatGTP heeft om mijn vragen te beantwoorden gewoon een dichter verzonnen! Terwijl als je ’Ton van de Laar’ googlet, dan krijg je meteen allerlei informatie over mij in beeld. Vreemd, ik zal het nog eens met een iets preciezere omschrijving proberen: ’wie is de Valkenswaardse plezierdichter Ton van de Laar?’. Dit kwam er in beeld:
Ton van de Laar is een plezierdichter uit Valkenswaard, bekend om zijn humoristische en toegankelijke gedichten, ook wel bekend als light verse. Hij heeft meerdere bundels uitgebracht, waaronder "Een boekje DICHT" en "Afgedreven Pennenvruchten", waarin hij de lezer trakteert op luchtige verzen die vaak filosofische diepgang combineren met een lach. Van de Laar gebruikt verschillende dichtvormen zoals het ollekebolleke en biedt zijn eigen speelse kijk op de taal en vorm, waarbij plezier en vermakelijkheid voorop staan.
In zijn vrije tijd is hij schrijver en tekstschrijver, en hij ziet poëzie vooral als een manier om mensen te vermaken. Zijn werk is vaak vol met komische invallen en verrassende wendingen, waarbij hij inspiratie haalt uit alledaagse situaties.
Bol
Kijk, dat ziet er al beter uit. Een aantal feiten die ik niet kan ontkennen, zelfs inclusief vermelding van twee bronnen. Dus de volgende vraag wordt: ’schrijf een komisch gedicht in de stijl van de Valkenswaardse plezierdichter Ton van de Laar.’ Het resultaat:
De Pindakaaspot
Mijn potje pindakaas was leeg,
ik dacht: wat doe ik nou?
Een nieuwe halen uit de kast?
Ach nee, dat lijkt me flauw.
Dus met een lepel in de hand
ben ik toch maar gaan schrapen,
totdat die bodem eindelijk
begon te knarsen, knapen!
Maar o wat een verrassing,
heel diep onderin,
vond ik nog een kloddertje
dat glom als gouden tin.
Dus nu voel ik me rijk,
mijn dag is weer geslaagd.
Wie had gedacht dat pindakaas
zoveel geluk behagen maakt?
En ChatGTP is de flauwste niet. Het zet er uit zichzelf een kort commentaar bij, wederom inclusief bronverwijzingen:
Dit gedicht is luchtig en speels, typerend voor de humoristische stijl van de Valkenswaardse plezierdichter Ton van de Laar, met zijn liefde voor alledaagse onderwerpen die hij op een grappige manier weet te brengen.
Er was eens een man uit Valkenswaard,
die had altijd pindakaas op zijn baard.
Hij schraapte de pot,
tot 't laatste genot,
en vond toen een klodder die spartelt en staart!
Allereerst vraag ik me af wat ChatGTP met pindakaas te maken heeft. Zodra ik om een komisch gedicht vraag, gaat het over pindakaas. Zouden ze weten dat ik elke dag wel een boterham met pindakaas eet? En zo ja, hoe komen ze dan aan die kennis? Maar los daarvan heb ik nog nooit een klodder pindakaas gezien die spartelt en staart. Misschien gaat het beter met een andere dichtvorm, het ollekebolleke. 'Schrijf een komische ollekebolleke in de stijl van de Valkenswaardse plezierdichter Ton van de Laar.'
Ollekebolleke
Valkenswaard, wild gebied
Fietser ontwijkt een stier,
in de Bermtoerist!
Jantje roept angstig: "Help!
Weg met dat beest, mama!
"Maar ja, dat dier dacht
dat Jantje een grasmat was!
(Af en toe komt de humor van Ton van de Laar terug in absurde, speelse situaties uit het dagelijkse leven, met een beetje woordspeling.)
Mijn snode plan om lekker snel even een nieuwe dichtbundel te schrijven met behulp van ChatGTP kan hiermee definitief de prullenbak in. Dit is geen ollekebolleke. Een ollekebolleke bestaat uit acht strofen die zelf weer bestaan uit twee dactyli. Bij de vierde en de achtste strofe worden de twee laatste (onbeklemtoonde) lettergepen van de tweede dactylus weggelaten en die vierde en achtste strofe zijn ook de enige die op elkaar rijmen. Bovendien moeten de twee dactyli van de zesde regel samen één woord vormen. Zal ik toch weer alles zelf moeten verzinnen. Ik kan alvast één nieuw gedichtje dat wél van mezelf is weggeven:
Geen keus
De biljarter had wel ballen, hij was nooit nerveus
Toch moest hij stoppen, hij had geen keus
Eat your heart out, ChatGTP!
Kan niet missen, aan de oevers van de Dommel. Groetjes René
Dit is de echte Ton van de Laar